JAKARTA — Indonezja ma czwartą co do wielkości populację na świecie, może poszczycić się największą na świecie demokracją muzułmańską i pod względem geopolitycznym znajduje się w centrum kluczowego regionu, a mimo to nadal zyskuje na znaczeniu na arenie światowej.
Choć narodowy założyciel Sukarno pomógł w utworzeniu Ruchu Państw Niezaangażowanych, a dyktator Suharto był kluczowym aktorem zimnej wojny, od czasu demokratyzacji w 1998 r. naród w sercu Azji Południowo-Wschodniej nie był wyeksponowany.
„Tysiąc przyjaciół i zero wrogów” – tak brzmi narodowy refren, gdy elity polityczne skupiają się na wewnętrznych zadaniach kształtowania postautorytarnego porządku politycznego i promowaniu wzrostu gospodarczego.
Jednak nowy prezydent-elekt Prabowo Subianto może zapowiadać bardziej aktywne podejście do spraw zagranicznych Indonezji.
Przez ostatnią dekadę indonezyjska polityka zagraniczna opierała się na stosunkowo skutecznej polityce autokratycznej. Prezydent Joko Widodo, nazywany Jokowi, gdy obejmował urząd w 2014 r., był tak powściągliwy w polityce zagranicznej, że po swoim pierwszym szczycie ASEAN powiedział swoim doradcom, że nigdy więcej nie chce marnować w ten sposób czasu, a zmienił zdanie dopiero po naciskach. .
Z nielicznymi wyjątkami, takimi jak dyplomacja prezydencka wokół szczytu G20, który odbył się na Bali w 2022 r., sprawy zagraniczne Indonezji pozostały w rękach ministra spraw zagranicznych Retno Marsudiego, który podtrzymał tradycyjną pozycję Indonezji wśród wielkich mocarstw, wzmacniając jednocześnie region. relacje.
Można się spodziewać większego zainteresowania Prabowa polityką zagraniczną – twierdzą znawcy. W przeciwieństwie do Jokowi, 72-letni Prabowo większość życia spędził za granicą i swobodnie prowadzi interesy w języku angielskim.
Wtajemniczeni twierdzą, że po dziesięcioleciach wytrwałego sprawowania urzędu prezydenta pragnie pozostawić po sobie trwałe dziedzictwo, co często skłania przywódców do szukania sukcesu za granicą. Jego wiek i pogłoski o złym stanie zdrowia zwiększają poczucie pilności.
Co to oznacza dla regionu i świata? Prabowo, obecny minister obrony kraju i były generał sił specjalnych, znany jest ze swojego przywiązania do suwerenności Indonezji, wąskich horyzontów i zamiłowania do niepohamowanych pomysłów.
Jednocześnie znawcy twierdzą, że ostatecznie jest pragmatykiem. Realia geopolityczne i sprawna biurokracja ministerstwa spraw zagranicznych mogą uniemożliwić mu zbytnie odejście od zwykłej indonezyjskiej polityki niezaangażowania i dobrych stosunków ze wszystkimi – Prabowo już retorycznie wypowiadało się na temat konieczności zwiększenia siły narodowej.
Niektórzy wskazują na byłego prezydenta Abdurrahmana Wahida jako Ghassa Dura, którego często niekonwencjonalne instynkty w zakresie polityki zagranicznej były starannie kontrolowane i kontrolowane przez zawodowych dyplomatów.
Jeśli chodzi o kluczową kwestię geopolityczną, jaką jest rosnące napięcie między USA a Chinami, Indonezja, podobnie jak większość mocarstw ASEAN, nie jest zainteresowana wciągnięciem w walkę.
Chiny są drugim co do wielkości źródłem inwestycji w Indonezji i odgrywają znaczącą rolę w dużych projektach infrastrukturalnych oraz w strategicznym przemyśle niklowym. Pomimo napięć wokół chińskiej linii składającej się z dziewięciu kresek, która pokrywa się z niektórymi wodami terytorialnymi Indonezji, istnieją silne zachęty do utrzymywania równych stosunków.
Z drugiej strony zaangażowanie gospodarcze USA jest powszechnie postrzegane jako rozczarowujące, choć Stany Zjednoczone są nadal cenione jako partner w dziedzinie bezpieczeństwa, dostawca broni i szeroka przeciwwaga dla Chin. Jest to szczególnie ważne dla Prabowa, które od dawna wyraża przekonanie o znaczeniu potęgi militarnej i poszukuje partnerów zagranicznych do realizacji ambitnego programu modernizacji wojska.
Jak dotąd Chiny były przeszkodą w zabieganiu o Prabowo. Dowodem tego było bardzo nietypowe posunięcie, gdy Prabowo zostało zaproszone z oficjalną wizytą do Pekinu przed oficjalnym zaprzysiężeniem na prezydenta.
Tymczasem mówi się, że Stany Zjednoczone poczuły się nieco zlekceważone przez Prabowo. Gdy ambasadorzy zgromadzili się 14 lutego na zwycięstwie wyborczym Prabowa, Amerykanie czekali, aż miesiąc później jego zwycięstwo zostanie oficjalnie uznane.
Kwestie związane z możliwością wjazdu Prabowa do Stanów Zjednoczonych w czasie pełnienia funkcji sekretarza obrony, nawet po zniesieniu zakazu wizowego w związku z zarzutami o łamanie praw człowieka w latach 90., skłoniły byłego żołnierza do wyjazdu.
Nic jednak nie wskazuje na to, aby te zranione uczucia miały znaczący wpływ na politykę zagraniczną Prabowa. Niezależnie od osobistych odczuć Prabowa podczas pełnienia funkcji ministra obrony stale poprawiał stosunki Indonezji ze Stanami Zjednoczonymi w zakresie bezpieczeństwa, w tym zwiększał liczbę wspólnych ćwiczeń wojskowych.
Rzeczywiście, w Dżakarcie panuje pewne oczekiwanie, że troska Prabowa o bezpieczeństwo może skłonić go do większego zdystansowania się od Chin niż Jokowi, który w ciągu 10 lat sprawowania urzędu prezydenta odwiedził ten kraj osiem razy.
W szczególności oczekuje się, że Prabowo zajmie zdecydowane stanowisko w sprawie chińskich najazdów na indonezyjskie wody terytorialne, choć niewielu przewiduje, że uda się on aż do Filipin, które radykalnie zmieniły ton i działania wobec Chin pod rządami Ferdynanda Marcosa Jr., sprzymierzonego z USA. .
Wydaje się, że indonezyjscy przedstawiciele polityki zagranicznej przyjęli to z zadowoleniem, uznając to za niezbędną korektę bierności Jokowiego w tej sprawie.
Wyraźna chęć Prabowa do odgrywania bardziej aktywnej roli na arenie światowej mogłaby sprawić, że w bieżących kryzysach zabierze głos Indonezji. W 2023 roku podczas rozmów dotyczących bezpieczeństwa Shangri-La Dialogue w Singapurze w swoim przemówieniu zaproponował plan pokojowy dla Ukrainy, szokując nie tylko indonezyjskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych, ale także wiele innych osób.
Wracając do tegorocznej konferencji, przedstawił hipotetyczną propozycję ONZ dotyczącą powojennej Strefy Gazy. Powtórzył swoją propozycję pokojową, zgłaszając się jako ochotnik do udziału Indonezji w siłach pokojowych – tym razem najwyraźniej za wcześniejszym zaleceniem Ministerstwa Spraw Zagranicznych.
W Birmie, gdzie reżim wojskowy ustanowiony w wyniku zamachu stanu wygląda na coraz bardziej niepewny na polu bitwy, jego uwagę może zwrócić rosnące ryzyko ostrej reakcji w regionie.
Ponieważ konflikty są nierozwiązywalne, a Indonezja nie wie, jak wpłynąć na rozwój sytuacji w Gazie i na Ukrainie, nie jest jasne, ile może osiągnąć w tych obszarach polityki zagranicznej.
Birma, która technicznie nadal jest częścią ASEAN, może zaoferować Indonezji możliwość pełnienia roli mediatora między rebeliantami a reżimem wojskowym. Indonezja z powodzeniem odegrała taką rolę, pomagając w mediacji pokojowej w Kambodży pod koniec lat 80. i na początku lat 90. XX wieku.
Jakakolwiek skuteczna interwencja w Birmie lub gdzie indziej będzie wymagała ścisłej koordynacji z ministrem spraw zagranicznych i biurokracją dyplomatyczną. Co ważne, Prabowo ma zastąpić Rednowa na stanowisku najwyższego dyplomaty w kraju.
Od czasów reform minister był na ogół technokratą, wyrastającym ze szczebli biurokracji, z wizerunkiem kanclerza. Jednak już pojawiają się spekulacje, że Prabowo mogłoby pozyskać zawodowego polityka lub innego sojusznika.
Roesan Roeslani, biznesmen i były ambasador w Stanach Zjednoczonych, który odegrał kluczową rolę w kampanii prezydenckiej Prabowa; Fadli Zon, członek partii Gerindra z Prabowa; Dino Pati Tjalal, były wiceminister spraw zagranicznych i kluczowy doradca ds. polityki zagranicznej za prezydenta Susilo Bambang Yudhoyono; oraz Meutya Hafid, członkini Partii Kolkar i przewodnicząca Parlamentarnej Komisji Polityki Zagranicznej, zostały zaproponowane jako możliwe możliwości.
Wszystkie są niekonwencjonalnymi wyborami, ale w większości przydatne, nawet jeśli istnieją wątpliwości co do ich mistrzostwa w biurokracji.
Jedynym wyjątkiem jest Fatli Son, polityk znajdujący się w trudnej sytuacji, znany ze swoich powiązań z grupami islamistycznymi, pochwał dla prezydenta Rosji Władimira Putina i rażących uprzedzeń wobec Chińczyków z Indonezji.
Prabowo ostatecznie wybiera najlepsze wskazanie priorytetów człowieka, który pomimo swojego doświadczenia w sprawach politycznych, politycznych i wojskowych Indonezji, zachowuje nieprzewidywalną i zaskakującą ciekawość, techniczną i inną.
Joseph Rachman jest niezależnym dziennikarzem z Dżakarty piszącym o wiadomościach z Indonezji i ASEAN. Śledź go na X @rachman_joseph