W ostatnich latach Indonezja i Malezja zwiększyły eksport łusek z ziaren palmowych (PKS) i peletów drzewnych do Japonii i Korei Południowej ze względu na ich politykę dekarbonizacji.
Odwiedziłem Północny Kalimantan kilka miesięcy temu i miałem Tarakan jako jeden z przystanków. Kiedy nasza łódź zbliżała się do przystani Tarakan, zauważyłem rozległy plac budowy, który początkowo myślałem, że może być długo oczekiwanym mostem łączącym ląd.
Jednak mój miejscowy przyjaciel poinformował mnie, że jest to duża celulozownia i papiernia. Chociaż nie mogłem znaleźć zbyt wielu informacji na temat tego projektu w Internecie, wzbudził on moje zainteresowanie stanem plantacji drzew w Północnym Kalimantanie.
Przeglądając atlas Nusantara online, odkryłem, że Nunugan Regency i Dana Didung Regency mają odpowiednio około 36 000 hektarów i 31 000 hektarów porośniętych plantacjami drzew. Jednak 0,8 miliona hektarów prowincji Północny Kalimantan uznano za nieleśne lub zdegradowane. Znaczna część tych terenów została wylesiona w latach 80. i 90., a niektóre polany zostały wycięte w ciągu ostatnich dwóch dekad.
Niestety, wiele z tych terenów, choć wyznaczonych jako plantacje, zostało opuszczonych bez rekultywacji lub użytkowania. Niestety, takie błędy były szeroko rozpowszechnione na całym Borneo, a te strony przypominają o błędnych ocenach z przeszłości.
Chodzi o to, aby zapewnić podwójne zachęty do ożywienia takich zdegradowanych terenów na Borneo. Po pierwsze, plan zaleca uprawę drewna na cele energetyczne, zwłaszcza w postaci pelletu drzewnego, aby zaspokoić rosnący popyt ze strony Japonii i Korei Południowej.
W ostatnich latach Indonezja i Malezja zwiększyły eksport łupin z ziaren palmowych (PKS) i peletów drzewnych do tych krajów ze względu na ich politykę dekarbonizacji. Chociaż potencjał PKS można dokładniej oszacować, ponieważ można go uzyskać bezpośrednio z roślin, potencjał pelletu drzewnego jest niejasny, biorąc pod uwagę wiele zdegradowanych lub opuszczonych plantacji rozsianych po całym Borneo.
Po drugie, obecny trend dążenia do kredytów węglowych podsycił ideę sekwestracji dwutlenku węgla przez plantacje drzew, jeśli jest to zrównoważone. Biorąc pod uwagę rozległe obszary zdegradowanych gruntów, znaczne ilości dwutlenku węgla można sekwestrować, co daje możliwości firmom poszukującym rozwiązań kompensacji emisji dwutlenku węgla.
W idealnym przypadku koszt regeneracji w pełni pokrywa zarówno produkcję cząstek stałych, jak i emisję dwutlenku węgla. Jednak realizacja takiej strategii na Borneo nie została jeszcze zdefiniowana.
Następnego dnia nasza podróż była kontynuowana kolejnym promem z Tarakan do Maliny przez rzekę Mendarang.
Położona na stosunkowo dużej wysokości regencja Malinau słynie z rozległego obszaru i niskiej gęstości zaludnienia. Bulungan Regency powstała w 1999 roku, kiedy została wydzielona, a następnie stała się częścią nowo utworzonej prowincji Północny Kalimantan w 2012 roku. Regencja obejmuje Park Narodowy Kayan Mendarang, który obejmuje około jednej czwartej jego całkowitej powierzchni. Tymczasem połowa całkowitej powierzchni jest sklasyfikowana jako lasy o ograniczonej produkcji lub Hutan Produksi Terbatas (HPT).
Malinau to intrygujące miejsce, które od dawna jest przedmiotem eksploracji i eksperymentów w ramach różnych projektów konserwatorskich i turystycznych. Na początku XXI wieku w Malinie zainicjowano szereg projektów badawczych i konserwatorskich, których celem była ochrona lasu poprzez programy zachęt, w tym płatności za różnorodność biologiczną i ekoturystykę.
Setulang zostało opracowane jako miejsce turystyczne, kładące nacisk na dobrze zachowane „lasy wiejskie” z tradycyjnymi praktykami zarządzania lasami Tane’olen. Chociaż nie miałem okazji odwiedzić Setulang, widziałem platformę kulturalną Padan Liu’ Burung i gigantyczny posąg krokodyla w pobliżu biura regenta w Kota Malina.
Dowiedziałem się również, że indonezyjski producent węgla Mitrapara Adipertana (MBAP) buduje obecnie swoją pierwszą fabrykę pelletu w Malinie za pośrednictwem swojej spółki zależnej Malinaw Hijaw Lestari (MHL).
Według najnowszych informacji z maja 2023 r. termin komercyjnej eksploatacji przewidziano na 2025 r., z roczną zdolnością produkcyjną na poziomie 150 tys. ton. Jego 10 000 hektarów plantacji, głównie eukaliptusa, kalindy i sengonu, służy jako surowiec. Pelety będą eksportowane do Japonii przez port Tarakan, korzystając z krajowego systemu taryf gwarantowanych.
Od czasu incydentu w Fukushimie w 2011 r. Japonia wykazuje duże zainteresowanie promocją bioenergii. Podczas mojego dwuletniego pobytu w Japonii byłem świadkiem różnych działań mających na celu reaktywację opuszczonych plantacji leśnych na terenach wiejskich.
Główny nacisk kładziony jest na zdecentralizowane wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej do użytku lokalnego. Jednak kurcząca się populacja wiejska stanowiła wyzwanie dla tych wysiłków. Rząd jest jednak zdeterminowany, aby tworzyć dobrze płatne zielone miejsca pracy i przyciągać młodzież na obszary wiejskie.
Ponadto japoński rząd zachęca firmy do pozyskiwania biomasy z zagranicy do współspalania z węglem w dużych elektrowniach, aby zaspokoić potrzeby fabryk i dużych miast, takich jak Tokio. Wywołało to jednak debaty na temat trwałości biomasy i koncepcji współspalania z węglem.
Rząd bada obecnie różne mechanizmy monitorowania, w tym certyfikację, w celu zapewnienia trwałości importowanej biomasy, zwłaszcza z Azji Południowo-Wschodniej. Wydaje się jednak, że Japonia ma ograniczone możliwości osiągnięcia celów dekarbonizacji.
Wietnam jest głównym dostawcą pelletu drzewnego do Japonii i Korei Południowej. Co ciekawe, obszar jego plantacji powiększa się bez niszczenia naturalnych lasów. Chociaż plantacje te mają niską wartość bioróżnorodności w porównaniu z lasami naturalnymi, magazynują węgiel i produkują pelety drzewne na potrzeby energii odnawialnej.
Zmusza to Borneo do poszukiwania nowych możliwości rewitalizacji opuszczonych plantacji i zdegradowanych terenów. Jednak przed rozpoczęciem projektów na dużą skalę należy przeprowadzić staranne i uczciwe oceny, aby upewnić się, że są one zgodne z celami wykorzystania bioenergii bez dalszego niszczenia i tak już zniszczonego środowiska.
Kilka lat temu w środkowym Kalimantanie usłyszałem kiedyś szczere wyznanie, które głęboko odbiło się echem: „Jeśli przyniesiesz piły łańcuchowe, szybko wyrąbią las”.
Ignorowanie tego aspektu natury ludzkiej byłoby nierealne. Dlatego ważnym wyzwaniem jest zaprojektowanie odpowiedniego systemu motywacyjnego, który będzie napędzał bardziej zrównoważony rozwój. Znalezienie najskuteczniejszego podejścia będzie wymagało kilku rund prób i błędów.
Pozostaje pytanie, czy mamy wystarczająco dużo czasu, aby zająć się kryzysem klimatycznym?
Dr Ko Chun Sheng jest naukowcem na Uniwersytecie Harvarda. Studiuje zrównoważony rozwój na Borneo i jest zafascynowany niezliczonymi wyzwaniami i możliwościami, jakie niesie ze sobą.
Jego książka „Transforming Borneo: From Land Exploitation to Sustainable Development” została opublikowana w marcu 2023 r. przez ISEAS – Yusof Ishak Institute, Singapur.
„Introwertyk. Amatorski miłośnik Twittera. Specjalista od internetu. Nieuleczalny miłośnik jedzenia”.