Brak jedności jest głównym wyzwaniem dla „powolnego i nieskutecznego” ASEAN

Brak jedności jest głównym wyzwaniem dla „powolnego i nieskutecznego” ASEAN

Azja Południowo-Wschodnia stoi przed bezprecedensowymi wyzwaniami w szybko zmieniającym się globalnym środowisku geopolitycznym i gospodarczym oraz ewoluującej dynamice między znaczącymi mocarstwami. Podziały polityczne, spory terytorialne i skutki uboczne konfliktu pozostają niepewne dla regionu. Niepewność powoduje, że bezrobocie i spowolnienie gospodarcze na pierwszy plan wysuwają się na pierwszy plan problemów regionalnych, nieubłaganego wpływu zmian klimatycznych i nasilających się napięć gospodarczych między głównymi mocarstwami światowymi.
Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej zostało założone w 1967 roku w celu promowania współpracy regionalnej i stabilności w obliczu napięć związanych z zimną wojną. Utworzenie Strefy Wolnego Handlu ASEAN w 1992 r. stanowiło znaczący krok w kierunku integracji gospodarczej, natomiast Forum Regionalne ASEAN powstało w 1994 r. w celu wspierania dialogu na tematy polityczne i bezpieczeństwa. Jednak w miarę jak region wkracza w erę szybkich zmian, krajobraz wyzwań geopolitycznych i gospodarczych wystawia na próbę jego odporność i jedność.
Według badania „Stan Azji Południowo-Wschodniej: 2024” do największych obaw regionu zalicza się bezrobocie i stagnację gospodarczą (57,7 proc.), zmiany klimatyczne (53,4 proc.) oraz napięcia gospodarcze między głównymi mocarstwami (47 proc.). Niepewność tę pogłębiają podziały polityczne, spory terytorialne i skutki uboczne konfliktów, czasem chronicznych. Dobrym przykładem jest indonezyjsko-malezyjska „Konfrontasi” (konfrontacja) z lat 60. XX wieku, znaczący konflikt regionalny naznaczony napięciami politycznymi, gospodarczymi i militarnymi. Miało to głęboki wpływ na dynamikę regionalną w Azji Południowo-Wschodniej i ostatecznie przyczyniło się do powstania ASEAN.
Okoliczności Region akceptuje i pielęgnuje różnorodność, która jest jedną z wyjątkowych cech ASEAN i stanowi znaczną inwestycję w promowanie jedności. Niestety, jak wynika z sondażu, region w dalszym ciągu jest zaniepokojony „powolnym i nieefektywnym” ASEAN. Eksperci uważają, że proces decyzyjny ASEAN oparty na konsensusie, który sprzyja jedności i wzajemnemu szacunkowi między państwami członkowskimi, może nieumyślnie prowadzić do opóźnień. Prowadzi to często do rozwodnionych porozumień, zwłaszcza gdy państwa członkowskie mają rozbieżne interesy lub sprzeczne priorytety.
Większość ludzi zgodziłaby się z podejściem do podejmowania decyzji opartym na konsensusie w przypadku dowolnej platformy wielostronnej. Takie podejście zapewnia, że ​​wszystkie państwa członkowskie mają prawo głosu, a decyzje są podejmowane wspólnie, co pomaga w utrzymaniu harmonii regionalnej. Może to jednak prowadzić do powolnego podejmowania decyzji i rozwiązań kompromisowych, które nie są skuteczne w rozwiązywaniu palących problemów.
ASEAN składa się z 10 krajów o różnych systemach politycznych, poziomach rozwoju gospodarczego i priorytetach strategicznych. Ta różnorodność prowadzi do różnych perspektyw handlu, bezpieczeństwa i stosunków z głównymi mocarstwami. W Deklaracji Liderów ASEAN podkreślono jej „wizję bycia w centrum rozwoju”, otwartość na współpracę i współpracę z partnerami negocjującymi oraz zaangażowanie z partnerami zewnętrznymi. Dąży do tego celu, „utrzymując centralne miejsce i jedność ASEAN”. Ponieważ region zmaga się z presją zewnętrzną, połowa jego ludności opowiada się za większą jednością i odpornością ASEAN, co stanowi świadectwo trwałego ducha współpracy i solidarności.

Eksperci uważają, że proces decyzyjny ASEAN oparty na konsensusie może w sposób niezamierzony prowadzić do opóźnień.

Ehteshama Shahida

Państwa członkowskie jakiejkolwiek platformy wielostronnej muszą mieć sprzeczne interesy strategiczne. Niektórzy członkowie ASEAN, tacy jak Wietnam i Filipiny, toczą z Chinami spory terytorialne o Morze Południowochińskie. Z drugiej strony kraje takie jak Kambodża mają bliskie powiązania z Pekinem, co prowadzi do braku jednolitego stanowiska w tej kwestii. Różnice w politykach gospodarczych i celach rozwojowych mogą powodować tarcia w ASEAN i wpływać na zdolność organizacji do wdrażania zintegrowanych strategii gospodarczych.
Dobrym przykładem jest reakcja ASEAN na kryzys w Birmie po wojskowym zamachu stanu w 2021 r. Podkreśliła wyzwania związane z utrzymaniem jedności. Wysiłki mediacyjne organizacji zostały skrytykowane jako nieskuteczne, częściowo ze względu na różne poglądy państw członkowskich na temat sposobu poradzenia sobie z sytuacją. Co zrozumiałe, region poczynił wysiłki na rzecz poprawy spójności i efektywności, na przykład ustanawiając ramy prawne i instytucjonalne dla lepszej koordynacji. Podjęto także wysiłki na rzecz stworzenia zintegrowanej wspólnoty polityczno-bezpieczeństwa, gospodarczej i społeczno-kulturowej oraz na rzecz promowania nieformalnego, niekonfrontacyjnego dialogu, poszanowania suwerenności i nieingerencji w sprawy wewnętrzne.
W regionie widać duży cień Chin, a wielu mieszkańców Azji Południowo-Wschodniej uznaje ich znaczny wpływ gospodarczy i polityczny. Strategiczne znaczenie Chin dla ASEAN jest większe niż Stanów Zjednoczonych, co odzwierciedla zmianę dynamiki regionalnej. Co ciekawe, podczas gdy Chiny są postrzegane jako mocarstwo hegemoniczne, Japonia wyłania się jako bardziej wiarygodna wielka potęga, co wskazuje na zniuansowane spojrzenie na globalne partnerstwa. Spośród partnerów dialogu znaczenie strategiczne Chin dla ASEAN jest najwyższe.
Choć brak jedności sprawia, że ​​ASEAN wygląda na powolny i nieskuteczny, struktura i podejście organizacji mają na celu utrzymanie regionalnej stabilności i inkluzywności. Zrównoważenie tych konkurencyjnych wymagań stanowi poważne wyzwanie i trwają wysiłki na rzecz wzmocnienia spójności i wydajności. Droga naprzód ASEAN obejmuje wzmocnienie jego odporności i jedności, aby przeciwstawić się naciskom ze strony głównych mocarstw, zapewniając, że stowarzyszenie pozostanie stabilną i dobrze prosperującą organizacją w obliczu globalnej niepewności.
Złożone interakcje dynamiki sił, interesów gospodarczych i napięć geopolitycznych w Azji Południowo-Wschodniej przypominają nam o delikatnej równowadze wymaganej do żeglowania po tych niepewnych wodach. W miarę jak region wytycza swoją drogę w tym pełnym wyzwań krajobrazie, należy położyć nacisk na wspieranie jedności, odporności i strategicznej wizji, aby zapewnić zrównoważoną i dostatnią przyszłość.

• Ehtesham Shahid to indyjski nauczyciel i badacz mieszkający w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.
X: @e2sham

Zastrzeżenie: poglądy wyrażone przez autorów w tej sekcji są ich własnymi i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy Arab News.